Als onderwijsprofessional heb je ongetwijfeld te maken gehad met lastig gedrag in de klas. Van verstorend gedrag tot gebrek aan motivatie, het kan een uitdaging zijn om een positieve en productieve leeromgeving te creëren. Gelukkig is er een methode die helpt: de ABC- methode, een gedragsanalyse-instrument dat helpt om gedrag te begrijpen en te veranderen door te kijken naar Antecedenten (A), Behavior (B), en Consequenties (C).
Wat zijn Antecedenten? (A)
Antecedenten zijn alles wat er gebeurt voordat een bepaald gedrag plaatsvindt. Dit kan variëren van vriendelijk iets vragen, onvriendelijk iets vragen, tot zelfs heel erg boos worden. Vergelijk het met het maken van een boodschappenlijstje: je zet erop wat je wél wilt kopen, niet wat je niet wilt. Zo werkt het ook met gedrag; we richten ons op wat we willen zien
Wat is Behavior? (B)
Behavior, oftewel gedrag, is alles wat iemand doet. Gedrag kan gewenst of ongewenst zijn. Bijvoorbeeld:
- Ongewenst gedrag: Praten tijdens de les, te laat komen of scrollen op de telefoon.
- Gewenst gedrag: Opletten tijdens de les, op tijd komen of opletten in de klas.
Het is belangrijk te focussen op het aanzetten tot ander gedrag. Iets niet doen is geen gedrag; iets wel doen, dat is gedrag.
Wat zijn Consequenties? (C)
Consequenties zijn de gebeurtenissen die plaatsvinden nadat het gedrag is vertoond. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat consequenties wel 80% meer invloed hebben op toekomstig gedrag dan antecedenten, die slechts 20% effect hebben. In de praktijk gebruikt echter 80% van de mensen voornamelijk antecedenten, zoals iets vriendelijk vragen of boos worden, om gedrag te beïnvloeden, zonder daar duidelijke consequenties aan te verbinden. Dit werkt ineffectief. Slechts 20% van de mensen maakt gebruik van consequente gevolgen, terwijl dit juist veel meer invloed heeft op gedragsverandering.
Toepassen van de ABC-Methode in de klas
Stap 1: Identificeer de antecedenten
Antecedenten zijn de triggers die voorafgaan aan het gedrag. Dit kunnen interne factoren zijn, zoals emoties, of externe factoren, zoals de omgeving.
Voorbeeld: Een leerling gebruikt zijn telefoon tijdens de les, ondanks de regel dat telefoons niet zijn toegestaan. De leerling is afgeleid door het bericht dat hij heeft ontvangen.
Stap 2: Observeer het gedrag
Observeer het gedrag objectief en beschrijf wat de leerling doet zonder te oordelen.
Voorbeeld: De leerling haalt zijn telefoon tevoorschijn en begint te scrollen tijdens de uitleg van de leraar.
Stap 3: Analyseer de Consequenties
Consequenties volgen op het gedrag en kunnen dit versterken of verzwakken.
Voorbeeld: De leerling krijgt aandacht na het gebruik van de telefoon, bijvoorbeeld doordat de leraar de leerling aanspreekt of klasgenoten reageren. Dit kan het gedrag onbedoeld versterken doordat de leerling aandacht (zelfs negatieve) als beloning kan zien.
Veranderingen doorvoeren
Verander de antecedenten
Pas de omstandigheden aan die voorafgaan aan het gedrag.
Voorbeeld: Zorg voor duidelijke regels en herhaal deze regelmatig. Begin de les met een korte activiteit om de focus van de leerlingen op de les te leggen. Bespreek de consequenties van het overtreden van de regels vooraf.
Beïnvloed het gedrag
Leer gewenst gedrag aan door duidelijke instructies en positieve bekrachtiging.
Voorbeeld: Leg de regels en verwachtingen uit en beloon positief gedrag, zoals het opbergen van de telefoon aan het begin van de les.
Verander de consequenties
Zorg dat consequenties gewenst gedrag versterken en ongewenst gedrag ontmoedigen.
Voorbeeld: Geef positieve aandacht en beloningen voor het niet gebruiken van de telefoon tijdens de les en minimaliseer aandacht voor ongewenst gedrag. Bijvoorbeeld, als een leerling de telefoon gebruikt, geef dan een logische consequentie zoals het innemen van de telefoon.
Het stellen van normen in de klas
Het moment dat een leerling zijn telefoon gebruikt tijdens de les biedt een perfecte kans om een norm te stellen voor de klas. Door consequent te reageren op dit gedrag en de afgesproken consequenties daadwerkelijk toe te passen, geef je een krachtig signaal af. Dit leert niet alleen de betrokken leerling een les, maar ook de rest van de klas dat de regels serieus genomen worden en dat overtredingen gevolgen hebben.
Voorbeeld: Als een leerling zijn telefoon pakt en begint te scrollen, neem de telefoon onmiddellijk in zoals afgesproken. Geef een duidelijke uitleg waarom dit gebeurt en wat de consequenties zijn. Deze directe en consequente actie maakt duidelijk dat het overtreden van de regels niet zonder gevolgen blijft. Hierdoor zullen andere leerlingen in de toekomst twee keer nadenken voordat ze hetzelfde doen.
Consistentie is de belangrijk
Wees consequent in het toepassen van consequenties. Reageer direct en voorspelbaar op ongewenst gedrag en beloon gewenst gedrag om verwarring te voorkomen. Als je nu niet streng optreedt en alleen waarschuwt zonder daadwerkelijke consequenties toe te passen, zullen leerlingen in de toekomst hetzelfde gedrag vertonen zonder angst voor straf. Bovendien kan inconsistente handhaving leiden tot discussies en claims van oneerlijkheid bij toekomstige overtredingen.
Voorbeeld: Als een leerling zijn telefoon gebruikt en je reageert alleen met een waarschuwing, zal dit in de toekomst leiden tot meer overtredingen omdat andere leerlingen dit zien en denken dat er geen serieuze gevolgen zijn. Als je vervolgens strenger optreedt bij een volgende overtreding, kunnen leerlingen je aanspreken op inconsistentie, wat je gezag ondermijnt.
Training: Het Communicatie Effect
Om docenten te helpen bij het goed gebruiken van de ABC-methode en andere communicatietips, is er een speciale training, namelijk “Het Communicatie Effect”. Deze training geeft docenten de tools en technieken die ze nodig hebben om effectief te communiceren en positief gedrag in de klas te stimuleren. Voor meer informatie over deze training, bezoek de pagina van Het Communicatie Effect.
